Hoe blijft je 18de eeuwse hoed op je hoofd zitten? Drie tips om een Bergère hoed vast te zetten

door Linda de Bruijn

Het tweede seizoen van de TV serie Outlander speelt zich af in Parijs en Versailles, het hof van Koning Lodewijk de XV en fans herinneren zich ongetwijfeld de prachtige japonnen die Claire Fraser en haar adellijke vriendinnen droegen en de iconische scene waarin Jamie en Murtagh met open mond van verbazing staan te kijken naar Claire, die in haar uitdagende rode japon de trap afdaalt. Wie herinnert zich niet de legendarische reactie van Jamie: "Christ, Sassenach, I can see every inch of your third rib". De halslijn van de japon liet dan ook weinig te raden over.

Claire droeg deze japon tijdens een bal in het paleis, maar de adel vermaakte zich niet alleen binnen, maar ook in de tuinen van het Paleis in Versailles. Daar zien we Claire in een gebloemde japon met een enorme hoed met bloemen. De hoed is een Bergère strohoed met een lage dop en een grote rand en een doorsnee van soms wel 50 cm. Zo'n hoed werd vaak bekleed met stof en bloemen of veren op het hoofd gehouden door een lint dat je onder je kin vastknoopte.

Vorig jaar maakte ik voor het fantasy festival Elfia mijn eigen versie van Claire's japon en maakte ook zo'n hoed. De hoed die Claire draagt heeft echter geen lint en ik vroeg me af hoe zo'n hoed op je hoofd blijft zitten. Hieronder vind je drie oplossingen.

Dameshoeden zijn er in de achttiende eeuw in vele soorten en maten, maar de meest gedragen hoed uit het midden van die eeuw is de Bergère, een hoed met een brede rand en een lage kroon gemaakt van stro. Stro was een geweldig materiaal om de extravagante modieuze hoeden uit de 18e eeuw te creëren omdat het licht, duurzaam en flexibel was, dus je kon een hoed maken in de vorm en maat die je nodig had. De mode van strohoeden kwam voort uit de aristocratische 'liefde' voor het eenvoudige leven van de herderin op het platteland. Beetje bij beetje werden de hoeden ingewikkelder, groter en meer versierd dan het originele idee, een simpele strohoed was niet trendy genoeg meer.

Een Bergère is een hoed met een lage kroon en een brede rand, meestal van stro, maar soms gemaakt van andere materialen bedekt met zijde en meestal voegden mensen linten, bloemen, strikken en / of veren toe. Hij kon plat zijn of met de gebogen rand op de rug. Bergére-hoeden verschenen voor het eerst in de jaren 1730 en waren populair in verschillende vormen gedurende de 18e eeuw.

Bergère betekent letterlijk herderin (de mannelijke herder is een berger), en de stijl heeft een sterke link met pastorialisme uit de achttiende eeuw (nomadische  vorm van veehouderij) en pastorale mode. Bergère-hoeden worden ook wel melkmeisje-hoeden genoemd. Het is gemakkelijk te zien hoe een eenvoudige strohoed met brede rand een nuttig onderdeel zou zijn van een herderinnen- of melkmeisjes-kostuum en de huid zou beschermen tegen de zon en de ogen tegen verblinding.

Sommige schijvers hebben gesuggereerd dat de Bergère -hoed is vernoemd naar Boucher's beroemde portret van Madame Bergéret met een Bergère-hoed. (Zie foto van het schilderij hierboven) Dit is zeer onwaarschijnlijk omdat de hoedstijl zo'n 30 jaar ouder is dan het schilderij en er is zo'n duidelijk verband tussen de herderinnen esthetiek en de Bergère-hoed. Waarschijnlijker is het schilderij toeval of Madame Bergeret poseerde met een Bergère-hoed als een grappige toespeling op haar naam. 

De meeste strohoeden uit de 18e eeuw hadden linten die aan de onderkant van de hoed waren bevestigd, vlakbij de plaats waar de rand en de kroon met elkaar verbonden zijn. Dat is niet voor niets  want de kroon van de hoed is te plat om de hoed los op je hoofd te laten zitten. De simpelste manier om je hoed vast te zetten is met het lint dat aan de hoed vastzit. Je kon het lint voor- of achter langs je hoofd strikken. 

Mijn Bergère hoed had een zwart lint rond de kroon en zwarte linten om de hoed om je hoofd te strikken, maar omdat mijn kostuum roze en gebloemd was en ik zwart er niet mooi bij vond staan, heb ik de linten verwijderd. Hoe ik de hoed op zijn plaats hield, lees je hieronder. 

Mijn Bergère hoed versierde ik met een gehaakte kantrand waar ik ook mijn japon mee hebt versierd en tegen de rand bevestigde ik zijden bloemen. Op de plaats waar aan de binnenkant oorspronkelijk een lint was bevestigd, naaide ik haarkammen die met de tanden naar elkaar toewijzen. Ik heb ze zo uitgepast dat  de hoed met de haarkammen aan drie kanten klem zit in mijn opgestoken kapsel. Hiermee blijft de hoed op je hoed zitten in de stand waarin je hem graag wilt hebben. 

Omdat dit soort hoed een hele grote rand heeft en ik niet wilde dat mijn hoed bij elke windvlaag omhoog zou worden geblazen, maakte ik een aantal grote hoedenspelden die ik door de hoed en mijn knot eronder stak. 

Een hoedenspeld is een decoratieve en functionele speld om een hoed tegen het hoofd te houden, meestal bij het haar. In de westerse cultuur worden hoedenspelden bijna uitsluitend door vrouwen gebruikt en worden ze vaak in een paar gedragen. Ze zijn meestal ongeveer 15-20 cm lang, waarbij de speldenknop het meest versierde onderdeel is. 
De hoedenspeld is uitgevonden om sluiers op hun plaats te houden en was handgemaakt. In Groot-Brittannië was de vraag uiteindelijk groter dan het aantal dat met de hand kon worden geleverd, en werden ze steeds meer uit Frankrijk geïmporteerd. In 1832 werd in Amerika een machine uitgevonden die de pinnen in massa kon produceren en ze werden veel betaalbaarder. Tijdens de jaren 1880 maakten "bonnets" (mutshoed met een grote rand aan de voorkant) plaats voor hoeden en de populariteit van hoedenspelden steeg enorm. Ze bleven tot de jaren 1910 een standaard vrouwenaccessoire en werden geproduceerd in een breed scala aan materialen en soorten.

Hoedenspelden werden soms door vrouwen gebruikt om zich te verdedigen tegen aanvallen van mannen. In Amerika werden in 1908 wetten aangenomen die de lengte van hoedenspelden beperkten, omdat men vreesde dat ze door suffragettes als wapens zouden kunnen worden gebruikt. Ook tegen de jaren 1910 werden er verordeningen aangenomen waarin werd vereist dat de punten van de hoedenpin bedekt waren om mensen niet per ongeluk te verwonden. 

In januari 1918 meldde de Noorse krant Morgenbladet dat de politie in Kristiania adviseerde dat passagiers met onbedekte hoedenspelden de tram moesten verlaten. Er was echter geen wet aangenomen tegen het aan boord gaan van een tram met onbedekte hoedenspelden. Het trampersoneel was ook gestopt met het verkopen van hoedenspelden aan boord van de trams, aangezien de voorschriften op dit gebied zo verwarrend leken dat het personeel er de voorkeur aan gaf zich niet te mengen. 

Ik kocht een aantal lange hoedenspelden (12 cm lang) die ik versierde met mooie kralen en strass elementen. De kralen zitten los op de hoedenspelden geregen en worden op zijn plaats gehouden door oorbel stoppertjes, zo kun je ze aanpassen aan de kleur van je hoed en kostuum. Losse hoedenspelden en kralen vind je bij diverse kralenwinkels en bij winkels die gespecialiseerd zijn in het maken van historische mode. Soms vind je ze kant en klaar bij vintage en brocante winkels.

Verhalen die je misschien ook leuk vindt: