Alice in Wonderland , een modern sprookje vol nonsense

door Linda de Bruijn

"Alice begon zich steeds meer te vervelen op het bankje naast haar zus, een of twee keer had ze een blik geworpen op het boek dat haar zus aan het lezen was, maar er stonden geen plaatsjes of gesprekken in en welk nut had een boek als er geen plaatjes of gesprekken in stonden, dacht Alice. En terwijl haar gedachten vervolgens in beslag genomen door de vraag of het plezier van het maken van een ketting van madeliefjes opwoog tegen de moeite om op te staan en bloemen te plukken, rende plotseling een Wit Konijn met roze ogen voorbij. Op zich was dat niets merkwaardigs en ook vond Alice het niet raar om het Konijn "Hemeltjelief, hemeltjelief, ik kom te laat, tegen zich zelf te horen roepen". 

En zo begint het sprookje van De avonturen van Alice in Wonderland, dat beter bekend werd als Alice in Wonderland en werd geschreven door Lewis Carroll. Het is een van de beroemdste kinderboeken aller tijden. Eigenlijk is het avontuur van Alice net als Outlander ook een soort van tijdreis, al reist ze niet twee eeuwen terug, zoals Claire Fraser, toch komt ze terecht in een geheel andere wereld. En al valt Claire door een steen en Alice in een konijnenhol, ook Alice keert terug naar het heden, net als Claire, om vervolgens toch weer terug te reizen naar die andere wereld, net als Claire. Het grote verschil met de Outlander verhalen is de tijd waarin beide verhalen zijn ontstaan. Auteur Diana Gabaldon begon met het schrijven van Outlander in 1991 terwijl Alice in Wonderland al ontstond in 1862. Niet alleen in tijd, maar ook in het dagelijks leven een wereld van verschil.

Lewis Carroll, wiens echte naam Charles Lutwidge Dodgson was, vertelde vaak verhalen aan kinderen van zijn vrienden, waaronder Alice Liddell en haar zussen. Soms verzon hij zijn verhalen als ze hem thuis bezochten, andere keren tijdens boottochtjes en picknicks.

De eerste versie van het verhaal van "Alice's Adventures in Wonderland" ontstond op 4 juli 1862. Charles Dodgson, zijn vriend eerwaarde Duckworth, en de zussen Alice, Lorina en Edith Liddell waren op een van hun boottochten bij Oxford. Alice werd rusteloos en smeekte Dodgson om een verhaal "met veel onzin erin". Dodgson begon en bedacht het verhaal terwijl hij het vertelde. Meerdere keren probeerde Dodgson met het verhaal te stoppen, maar de kinderen wilden dat hij ophield. Op twee andere boottochten zette Dodgson de reeks ‘Alice-verhalen’ voort. Ze waren op dat moment meer een verzameling aparte verhalen dan één heel verhaal.

Het is niet bekend hoe lang het precies duurde voordat Dodgson zijn verhaal af had, maar hij schrijft in zijn dagboek dat hij de meisjes op een andere boottocht verder moest vertellen van zijn eindeloze sprookje over de avonturen van Alice.

Normaal gesproken verdween zo'n verhaal van Dodgson net zo snel als dat ze verzonnen was, maar dit keer vroeg Alice Liddell Dodgson om het verhaal voor haar op te schrijven. Aanvankelijk wilde hij dat niet, maar uiteindelijk gaf hij toe. Dodgson schrijf diezelfde dag de belangrijkste gebeurtenissen op en schetste de dag erna tijdens een treinreis een eerste versie van het verhaal. Hij begon met het schrijven van de volledige tekst in november 1862 en voltooide deze in februari 1863.

Toen het verhaal klaar was, noemde hij het manuscript 'Alice’s Adventures Under Ground" en maakte er zelf de illustraties bij. Het geheel was klaar in september 1864. Dodgson bewaarde de manuscriptversie ter referentie terwijl hij het boek uitbreidde.  Op 26 november 1864 overhandigde hij uiteindelijk het voltooide manuscript, een leren boekje, aan Alice als kerstcadeau.

Dodgson's vriend en romanschrijver Henry Kingsley zag de tekst en moedigde hem aan om het boek te publiceren. Dodgson besloot hiertoe en financierde en het hele project zelf. Hij herzag het verhaal en breidde het verhaal aanzienlijk uit, veranderde enkele gedichten en voegde grappen toe die hij later had verzonnen. De eerste versie bevatte bijvoorbeeld nog niet "A Mad Tea-Party" en de Cheshire Cat was niet uitgevonden. Het verhaal kreeg ook een nieuwe titel:  "Alice’s Adventures in Wonderland".

Dodgson tekende graag zelf en wilde oorspronkelijk zijn eigen illustraties gebruiken voor het boek, maar benaderde na uiteindelijk toch in 1864 Sir John Tenniel, een cartoonist van het tijdschrift ‘Punch’, om de illustraties te tekenen. 

Dodgson koos de kleur felrood voor de omslag van Alice’s Adventures in Wonderland. Op 11 november 1864 schreef Dodgson aan zijn uitgever: "Ik heb nagedacht over de vraag naar de kleur van Alice's avonturen en ben tot de conclusie gekomen dat helder rood het meest aantrekkelijk is voor kinderlijke ogen. 

Nadat Alice het Konijn, dat alsmaar op zijn klok kijkt, voorbij heeft zien rennen, besluit ze erachteraan te gaan. Het Konijn verdwijnt in een konijnenhol waar Alice ook in kukelt.  Het verhaal gaat als volgt verder:

Na een lange val komt Alice uiteindelijk op de grond terecht. Achter een klein deurtje, dat ze opent met een sleutel, ziet ze een prachtige tuin liggen. Door uit een flesje met daarop de woorden "drink mij" te drinken, wordt ze klein genoeg om er door te kunnen. Dan ziet ze dat de sleutel nog hoog boven haar op tafel ligt. In de hoop op een oplossing eet Alice een cake waar "eet mij" op staat. Alice wordt nu veel groter dan ze oorspronkelijk was. Dat ze nu het deurtje kan openen maar te groot is om erdoor te kunnen, doet haar in huilen uitbarsten. Als ze even daarna weer kleiner wordt valt ze in een zee van haar eigen tranen.

Als Alice het Witte Konijn weer tegenkomt, ziet hij haar aan voor zijn dienstmeid. Hij stuurt haar naar zijn huis. Hier drinkt ze uit een flesje, waardoor ze zo groot wordt dat ze vast komt te zitten in het huis. Door van een cake te eten wordt ze weer kleiner. Alice ontmoet dan de waterpijprokende Rups, waarmee ze een verwarrend gesprek heeft. Door te eten van de paddenstoel waarop hij zit, verandert ze weer van grootte. Hiervan krijgt ze tijdelijk een te lange nek, maar uiteindelijk weet Alice haar eigen lengte terug te krijgen.

Alice komt bij het huis van de Hertogin, voor wie juist een uitnodiging van de Koningin voor een spelletje croquet wordt bezorgd. In de keuken vindt ze ook een baby, de kokkin en de Cheshire Cat. Alice maakt een praatje met de Cheshire Cat, een grijnzende kat die af en toe in het niets oplost. De Cheshire Cat wijst haar de weg naar de Mad Hatter en de March Hare. 

In de tuin van het huis houdt de March Hare (Maartse Haas) een thee-feestje met de Mad Hatter (hoedenmaker) en de Dormouse (Slaapmuis of Zevenslaper). Het is er permanent theetijd. De Dormouse vertelt een raar verhaal en uiteindelijk gaat Alice maar weg. Ze komt weer terecht bij de prachtige tuin. In de tuin komt Alice drie tuinmannen tegen, die eruitzien als speelkaarten. Ze zijn bezig rozen rood te verven, omdat ze per ongeluk witte rozen geplant hebben die rood hadden moeten zijn. Even later arriveert de Hartenkoningin met haar gasten. Alice slaagt erin te voorkomen dat de tuinmannen in opdracht van de Koningin onthoofd worden. Daarna spelen de aanwezigen croquet, met egels als ballen, flamingo's als sticks en de soldaten als poortjes.

Alice ontmoet de Hertogin weer. Daarna brengt de Koningin haar naar de Gryphon (Griffioen), die haar meeneemt naar de Mock Turtle, die half schildpad en half kalf is. Als ze horen dat er een rechtszaak gaat beginnen, haasten Alice en de Gryphon zich naar de rechtszaal. De Hartenboer wordt ervan beschuldig taarten te hebben gestolen. De Koning en Koningin fungeren als rechter en de Mad Hatter en de kokkin van de Hertogin zijn de eerste getuigen. Ook Alice wordt opgeroepen. Alice, die ondertussen langzaam groter wordt, verklaart dat zij niets van de zaak weet en protesteert tegen de gang van zaken, waarop de Koningin beveelt Alices hoofd af te slaan. Alle kaarten keren zich tegen Alice. Dan wordt Alice wakker naast haar zus, die ze alles vertelt over haar droom.

Nonsense (onzin) is een centraal thema in het boek. Zoals de Cheshire Cat tegen Alice zegt : "We're all mad here. I'm mad. You're mad."  Wanneer de March Hare haar meer thee aanbiedt, antwoordt Alice dat ze niet meer thee kan nemen, omdat ze nog niets gehad heeft. De Mad Hatter merkt echter op dat ze niet minder, maar wel meer dan niets kan nemen. Een groot deel van het boek bestaat uit verwarrende gesprekken, die nog verwarrender worden door de vele woordspelingen. 

Verder bevat het boek gedichten waarvan een aantal een parodie zijn op de pedagogische moraal van de meeste kinderboeken uit die tijd.

De avonturen van Alice in Wonderland zijn in vele talen verschenen en in evenveel verschillende soorten uitgaven, zowel voor kinderen als voor volwassenen. Uitgeverij Barnes & Noble heeft een mooie serie Collectible Classics uitgegeven, waaronder Alice in Wonderland met de originele illustraties van Tenniel en een prachtig rode omslag. Daarnaast zijn van zowel Alice in Wonderland, als van het vervolg "Through the Looking glass" zijn verfilmingen gemaakt, die hoewel ze, net als veel films soms afwijken van het originele verhaal, de moeite van het bekijken waard zijn. In 2010 maakte Tim Burton een mooie verfilming van Alice in Wonderland en in 2016 van "Through the Looking glass" met in de hoofdrollen o.a.  Mia Wasikowska als Alice, Johnny Depp als Mad Hatter en Anne Hathaway als White Queen.

Heb jij Alice in Wonderland in je boekenkast staan? Laat het me weten in een reactie.

Bij dit verhaal maakte ik een paar Alice in Wonderland oorbellen van blauw chalcedone edelstenen en witte glaspareltjes, die kleuren van de kleren van Alice. 

Verhalen die je misschien ook leuk vindt: