Fichu, hoe je de perfecte halsdoek bij je Outlander kostuum kiest

door Linda de Bruijn

Fichu!..Gezondheid!  Je zou het bijna zeggen, maar een fichu is een vierkant of rechthoekig stuk mousseline of een ander wit of gekleurd doek dat in twee hoeken werd gevouwen om de nek en de lage halslijn van een lijfje te vullen. Het is ontstaan in het Verenigd Koninkrijk in de 18de eeuw waar het modebeeld uitdagend laag uitgesneden lijfjes voorschreef en een stuk stof, bekend als een fichu, nodig was om de borst van een vrouw te bedekken. Dit modeverschijnsel bleef  in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten populair tot in de 19de eeuw.

De fichu of modestie (afgeleid van het Franse woord voor zedelijkheid) zoals de doek in het Nederlands heet, werd meestal diagonaal in een driehoek gevouwen en vastgebonden, vastgemaakt of in het lijfje vooraan gestopt. De punt van de fichu valt in het midden van de rug en bedekt de schouders; de uiteinden vooraan bedekken de borst. En zoals bij alle kledingstukken in die tijd gold, hoe meer geld je had, hoe luxer je fichu. De gewone vrouw droeg mousseline of linnen, de adellijke dame droeg kant en zijde. En hoewel de functie van een fichu natuurlijk voornamelijk bestond uit warm houden en bedekken, wist een slimme vrouw haar fichu zo te plooien dat er net genoeg boezem zichtbaar was. 

Fichu's werd onder het lijfje en over het lijfje gedragen. Ze varieerden in vorm van een rechthoek tot een driehoek. Sommigen bedekten de blootgestelde halslijn, terwijl anderen alleen dienden om de bestaande halslijn aan te kleden. Op lijfjes die breed genoeg waren ontworpen om in het midden te sluiten door middel van haken, veters of spelden, werd soms een lange fichu van linnen of kant gedragen, die werd vastgemaakt met een broche om de sluiting te verbergen. Daarnaast had je lange fichu's die over het lijfje gedragen werden en die voor op de borst gekruist werden en achter op de rug vastgeknoopt. Later werden deze fichu's ook wel gebreid.

Afhankelijk van de vorm van de halslijn van lijfjes, diep gesneden in een vierkant of in een brede "off the schoulder" ovaal, koos je een fichu. Die konden lang of kort of bijvoorbeeld slechts stukjes tulle zijn. Op portretten in die tijd zie je een verscheidenheid aan stoffen die variëren van zo delicaat als libelle vleugels of licht transparante geweven kant tot prachtig geborduurd mousseline en tulle. Ook gekleurde fichu's werden gedragen. Kijk dus eerst naar je halslijn en bepaal of je de halslijn van je kostuum wilt versieren of de blote huid wilt bedekken. Kies daar een fichu bij die je onder of over je lijfje draagt. Let ook op waar en wanneer je je kostuum gaat dragen, een gekostumeerd bal binnen vraagt om een andere fichu dan een buitenfestival in de winter. 

Tip:
Wil je een lange fichu voor op de borst vastzetten met een mooie broche, zoek dan eens naar een camee broche of een oogminiatuur. Voor een Outlander kostuum of Schots kostuum kun je zoeken naar een distel broche. De distel is de nationale bloem van Schotland (lees ook Thistle - flower of Scotland)

Voor mijn Jocasta-fichu (zie hieronder) gebruikte ik een stuk Frans kant van die afmeting, die ik in een driehoek knipte. Van een overgebleven strook maakte ik de ruches.  Een eenvoudige  katoenen of linnen fichu zoals die van Claire Fraser (zie boven, foto 3) naai je gemakkelijk op de naaimachine. Jocasta's fichu naaide ik helemaal met de hand omdat ik het kant niet wilde beschadigen.

Leestip: How to read a dress - Lydia Edwards.
Dit boek geeft een prachtig overzicht van de modestijlen van de 16de tot de 20ste eeuw en  bevat veel foto's van japonnen met fichu's. (Engelstalig). Ik kocht dit boek in het Gemeente museum Den Haag waar een tentoonstelling was van mode door eeuwen heen.

Verhalen die je misschien ook leuk vindt: