Waarom ik nooit mijn zeemeermin-ketting had kunnen maken als Columbus nog had geleefd

door Linda de Bruijn

Ik hou van sprookjes, oude verhalen, fabels, sagen en legendes, als kind was ik daarom vaak in de bibliotheek te vinden. Thuis had ik een hele verzameling oude sprookjes boeken en sommigen van die boeken heb ik nog steeds. Destijds had je nog niet de beschikking over internet en daarom was de bibliotheek voor mij een magische plek waar ik steeds nieuwe verhalen kon vinden. Tegenwoordig hebben we wel internet en zo kwam ik in contact met mensen die net als ik creatief zijn en die ook verhalen houden en dankzij buitenlandse boeken en tijdschriften ontdekte ik weer nieuwe sprookjes, fabels en legendes. Ook Outlander ontdekte ik op deze manier. Twee van die tijdschriften zijn het Engelse blad FAE (Faeries And Enchantment) en Enchanted Living magazine. Beiden hebben elke uitgave een ander thema en staan vol prachtige foto's. De eerste uitgave van FAE magazine die ik kocht had als thema Water Faeries oftewel zeemeerminnen en bevatte een prachtige onder water fotoreportage van Cheryl Walsh. Genoeg inspiratie om zelf een zeemeermin ketting te maken.

De ketting die je hierboven op de foto ziet maakte ik ongeveer twee jaar geleden en heeft als blikvanger een handgemaakte zeemeermin, gemaakt door Ravensmeadow uit de VS. Ik vind het prachtig dat deze hanger geen hoofd heeft, zodat ik er zelf een verhaal bij kan verzinnen. Ik vulde de zeemeermin aan met zoetwaterparels, schelpen en kleine kristalkraaltjes. Een heerlijk ketting om te dragen op mijn linnen ecru zomerjurk. Waar zou jij hem op dragen?

Verhalen over zeemeerminnen zijn ouder dan de spreekwoordelijke weg naar Rome, hoewel de oudste verhalen gaan over zeemeermannen. Eeuwen voor Christus kenden men al goden en godinnen die met een vissenstaart werden afgebeeld. De Babeloniers hadden bijvoorbeeld de god Oannes, die kon lopen omdat hij twee voeten onder zijn vissenstaart had. Overdag kwam hij uit de zee om de mensen te leren schrijven en kunst en wetenschap te onderwijzen. 

In de middeleeuwen kwamen zeelui thuis met verhalen over zeemeerminnen die ze in het zeeschuim gezien zouden hebben. Waarschijnlijker is dat de zeelui zeekoeien aanzagen voor deze mythische wezens. Zelfs Columbus dacht dat hij zeemeerminnen had gezien tijdens zijn reis naar Amerika. Hij schreef in 1493 in zijn dagboek: "Hoog uit de zee zie ik vrouwenvormen rijzen, maar deze zijn lang niet zo mooi als ze worden beschreven". Columbus heeft waarschijnlijk lamantijnen heeft zien zwemmen. Had Columbus de beschikking gehad over zaken zoals een fototoestel of internet dan had hij dat vast uitgedokterd, maar ja, dan waren er geen sprookjes en verhalen over zeemeerminnen ontstaan en had ik geen inspiratie gehad voor mijn ketting.

In 1809 werd in Edinburgh het verhaal gepubliceerd van twee vermeende waarnemingen van zeemeerminnen. Eliza Mackay (dochter van de dominee in Reay) en haar vriendin beschreven in een brief aan mevrouw McInnes dat ze op 28 januari 1808 bij Reay (Caithness) in Schotland vanaf de kust een vrouwenfiguur in zee hadden gezien met dik, lang groen haar, een wit voorhoofd, neus en kin en heldere roze zijkanten van het gezicht. De neus en de lichtgrijze ogen zouden klein zijn geweest, de armen lang en slank en de vingers zouden geen vliezen hebben gehad. De vrouwen beweerden het fenomeen bij zonlicht bijna een uur te hebben waargenomen op slechts enkele yards afstand.

Drie andere personen zouden eenzelfde voorval hebben gezien. William Munro, schoolleraar in Thurso, verklaarde zo'n twaalf jaar eerder- rond 1797 - in de buurt van Landsidehead bij Reay een naakte vrouw op een rots te hebben gezien, waarvan het lichaam tot in zee reikte. Het leek volgens hem alsof ze het haar aan het kammen was. Na enkele minuten zou ze in zee zijn verdwenen.

Het beeld van de prachtige vrouw die op een steen haar gouden haar kamt en prachtig zingt, kennen we vooral van het sprookje De Kleine Zeemeermin van Hans Christian Andersen, dat in 1837 werd geschreven.  Het beeldje van de kleine zeemeermin in Kopenhagen is een bekende attractie in Denemarken.

Het sprookje verteld het verhaal van een zeemeermin die prins redt uit een hevige storm en verliefd op hem wordt hoewel ze niet samen met hem kan zijn. Ze blijft naar de prins verlangen en wil net als een mens een ziel bezitten. Ten einde raad gaat ze naar de zee-heks. In ruil voor een toverdrank die haar benen geeft, moet zij haar mooie stem afstaan aan de zee-heks. De enige manier voor haar om een ziel te krijgen, is zorgen dat de prins van haar houdt en met haar trouwt. Anders zal ze overlijden en tot schuim op de zee veranderen op de dag dat de prins met een andere vrouw trouwt.
Disney maakte er in 1989 een tekenfilm van die wel gebaseerd is op het oorspronkelijke sprookje maar qua inhoud is aangepast naar de moderne tijd. 

Een paar later laat Disney ons in The Pirates of the Caribbean zien dat zeemeerminnen ook duistere trekken hebben. In Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides and the Pirates of the Caribbean ride in the Magic Kingdom zien we geen lieflijke schoonheden met lang haar, maar verleidelijk gevaarlijke vrouwenwezens die er alles aan doen of hun leefgebied te beschermen nadat ze eeuwenlang door de mens zijn opgejaagd. Mythes vertellen over zeemeerminnen die op de loer liggen onder de bleke, schuimende brekers, maar weinigen weten dat deze zilte schoonheden eigenlijk vleesetende wezens waren. 

In de film is kapitein Blackbeard met zijn bemanning op weg naar Whitecap Bay, een grote baai op een mysterieus eiland waar de Fountain of Youth te vinden is. The Fountain of Youth is een legendarische bron die zogenaamd de jeugd herstelt van iedereen die drinkt of baadt in het water. De baai staat bekend als onheilsplek waar zeemeerminnen al honderden jaren samenkomen om er dood en verderf te zaaien onder zowel zeemannen als piraten. Ze worden naar de oppervlakte gelokt door een zingende zeeman waar ze hun prooi verleiden om ze vervolgens naar de diepten van de baai te slepen en te verslinden. De zeemeerminnen moet zich hier verdedigen tegen Blackbeard en zijn bemanning, die proberen de zeemeerminnen levend te vangen. Ze hebben nl. een traan nodig van een levende zeemeermin om het ritueel van de Fountain of Youth uit te voeren voordat ze van het water kunnen drinken. 

Verhalen die je misschien ook leuk vindt: